آران و بیدگل نیوز - عباس اقبالیان: گز که در دهه های قبل محل سکونت بوده و به عنوان یکی از روستاهای ابوزیدآباد قلمداد می گردید ولی امروزه خالی از سکنه و تخریب گردیده است.

در دو سفرنامه از جنوب ایران (میرزا مهندس«قاجار»،1368 :220-219) که در دوران قاجار نوشته شده است این گونه روستای گز را توصیف نموده است:\"ما بین ابوزیدآباد و قریه فین، پنج فرسنگ و نیم است. پس از حرکت از ابوزیدآباد، وضع راه در امتداد شمال غربی و در جلگه مسطح صافی است که کالسکه بی مانعی و حزبی با سهولت حرکت نماید و خط جاده را از طرفین تپه های ریگ رمل که وضع آنها تغییر پذیر است احاطه نموده، پس از یک فرسنگ قریه گز که آب مختصری دارد، در یسار جاده است و پس از آن قراء جعفر آباد و گلستانه در کنار راه پدید شود.\"

قلعه گز در فاصله پنج کیلومتری غرب روستای فخره و پانزده کیلومتری شهر ابوزیدآباد در دشتی نسبتا وسیع قرار گرفته است و بقایای قلعه گویای تعلق آن به دوره ایلخانیان می باشد.

این قلعه کاربری دفاعی داشته و در زمان ناامنی و تهاجمات از آن استفاده می شده است. این بنای سترگ، به منظور داشتن دید و احاطه بر متخاصمان بر روی تپه ای طبیعی با شیب ملایم با پلان مربع شکل احداث گردیده و در ساخت آن از مصالح بوم آورد استفاده شده است.

 قسمت زیرین قلعه با استفاده از خشت و ملات گل ساخته شده و حصار درونی و بیرونی آن با استفاده از دیوارهای قطور چینه ای احداث گردیده است که ضخامت دیوار آن در برخی نفاط از یک متر نیز تجاوز می کند.

آب انبار تاریخی گز در زمینی به مساحت تقریبی 100 متر مربع و با زیربنای 80 متر مربع ساخته شده است و مصالح به كار رفته در این بنا بیشتر آجر و ختائی می باشد و بام مخزن و مسیر راه پله آن با ختائی فرش شده و برای دسترسی بر بام آن از پشت آب انبار یك مسیر راه پله كوچك قرار دارد.

این آب انبار از جمله شاهکارهای هنر معماری در بیابان بی آب و علف کویر است که مربوط به عصر قاجار می باشد. آب انبار گز گرچه در میان بیابان واقع و جز آب انبارهای صحرایی محسوب می شود لیکن از بنایی بسیار مستحکم و زیبا برخوردار است.

 ساختمان این آب انبار شامل قسمت های راه پله، پاشیر و مخزن است که با تناسبات دقیق و کاملا قرینه دارای مخزنی مربع مستطیل به عمق هشت متر است.

راچینه آن که کاملا با آجر ساخته شده و 22 پله و 12 متر عمق دارد. این آب انبار با زیر بنای حدود 80 متر مربع گرچه فاقد بادگیر است لیکن دارای حفره هایی است که کار تهویه هوای مخزن را انجام می دهند.

آب انبار گز در مجاورت این قلعه و نزدیک جاده کاشان- ابوزیدآباد قرار دارد و در تاریخ 1384/12/16 به شماره 14927 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مرمت این آب انبار به همت بخشداری كویرات و با همكاری پایگاه مبراث فرهنگی ابوزیدآباد و دهیاری روستای فخره انجام گرفت.